Ontwikkeling schuldpositie en rente

Huidige situatie
De informatie over de schuldpositie is voor deze kadernota gebaseerd op cijfers uit de jaarrekening 2021.

Voor het jaar 2023 is waakzaamheid geboden ten aanzien van de schuldpositie.

Bij aanvang van de laatste raadsperiode 2018-2022 is in het raadsprogramma ingezet op verlaging van de schulden. Hierbij is de netto schuldquote als norm genomen. Deze quote (één van de volgens het BBV verplichte financiële kengetallen) geeft de verhouding weer tussen de netto schuld en de baten van de gemeente. De afgelopen jaren is deze gedaald van ca. 130% (zeer risicovol niveau volgens normering van VNG en ministerie van BZK) naar onder de 100% (neutraal niveau). Hiermee is voldaan aan de doelstelling, waarbij wel een kanttekening past. Met name in de jaren 2020 en 2021 heeft vooral een relatief sterke stijging van de baten als gevolg van extra (incidentele) (Rijks)middelen (niet beïnvloedbaar door gemeente), in combinatie met een lichte afname van de schulden (beïnvloedbaar door gemeente), tot dit resultaat geleid.

In een periode die wordt gekenmerkt door sterk stijgende baten, waarop nauwelijks (m.u.v. OZB) invloed kan worden uitgeoefend, is het relevant om ook te kijken naar een ander financieel kengetal uit het BBV: de solvabiliteitsratio. Deze ratio drukt de eigen reserves van de gemeente uit als percentage van het balanstotaal (en dus het totaal van de bezittingen van ca. € 179 mln. eind 2021). Het geeft met andere woorden aan met welk percentage de bezittingen met eigen reserves zijn gefinancierd. Dit percentage is eind 2021 9%, waar een percentage van meer dan 20% als norm voor een gezonde financiële positie wordt gezien.

Het omgekeerde van de solvabiliteitsratio is de schuldratio. Deze bedroeg eind 2021 derhalve ca. 91%.

Advies 2023
In het rapport "Financiële scan gemeente Utrechtse Heuvelrug" (april 2021) is duidelijk gemaakt dat de schuldenlast van onze gemeente hoog is, ook in vergelijking met andere gemeenten, en reden is tot zorg. De relatief hoge schuldenlast beperkt de financiële wendbaarheid van de begroting omdat aflossingen en rentelasten vele jaren vastliggen, en een beslag leggen op middelen die ook alternatief kunnen worden aangewend voor bijvoorbeeld welzijnsvoorzieningen voor inwoners of onderhoud van kapitaalgoederen.

Voor 2023 en later wordt aanbevolen de solvabiliteitsratio te verbeteren en in gelijkmatige stappen te laten stijgen. In het aangehaalde rapport is ook aangegeven dat een maatregel die (mits daadwerkelijk toegepast) effectief is, is om er voor te zorgen dat de netto aflossingen op leningen hoger zijn dan de investeringen in enig jaar, en dat de netto aflossingen niet hoger zijn dan de afschrijvingen in enig jaar. Aflossingen zijn een geldstroom die dan uit de afschrijvingen in het resultaat kunnen worden voldaan zonder extra financiering met schulden. Het verdient aanbeveling hier de komende periode bij besluiten op te sturen en te rapporteren.